Τι μπορείτε να περιμένετε από αυτό το άρθρο:

• Περίπου 1800 λέξεις
• Μετάδοση βασικών γνώσεων πάνω στο σωματικό λίπος με όσο απλούστερο τρόπο γίνεται
• Εισαγωγή στην έννοια της κινητοποίησης του λίπους
• Πλέον θα αναγνωρίζετε μερικές από τις βασικές παγίδες και τα «αθώα ψέματα» που σας πλασάρει η αγορά

Το άρθρο θα προσπαθήσω να το κάνω όσο μπορώ λιγότερο πολύπλοκο. Δεν θέλω να σας μεταδώσω ανακρίβειες, αλλά να σας παράσχω αρκετή γνώση χωρίς να γίνω κουραστικός. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε να κατανοήσετε γιατί έχουν έτσι τα πράγματα και δεν είναι όπως τα περιγράφουν οι επιτήδιοι που θέλουν τα λεφτά σας υποσχόμενοι φύκια για μεταξωτές κορδέλες.

Το σωματικό λίπος χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες:

1. 1. Το απαραίτητο λίπος. Χρειάζεται για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Αυτό δεν αποτελείται από λιποκύτταρα και έτσι δεν μπορεί να «χαθεί». Αυτό κυμαίνεται γύρω στο 3-5% στους άνδρες και 9-12% στις γυναίκες και βρίσκεται σε μέρη όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και ο μυελός των οστών.
   2. Αποθηκευμένο λίπος. Αυτό το οποίο μπορούμε και μας ενδιαφέρει να χάσουμε. Αυτό το είδος του λίπους με τη σειρά του χωρίζεται στις εξής κατηγορίες:
      1. 1. Φαιό (BAT): Αυτά τα λιποκύτταρα υφίστανται σε μεγάλη ποσότητα στα βρέφη και η χρησιμότητά τους είναι να μετατρέπουν την ενέργεια σε θερμότητα. Αποτελούνται κυρίως από μιτοχόνδρια και ο μέσος μη υπέρβαρος ενήλικας έχει το πολύ 85 γραμμάρια αυτού του είδους λίπους.
         2. Μπεζ: (wBAT): Τα μπεζ λιποκύτταρα βρίσκονται ανάμεσα στα φαιά και τα λευκά σε μικρές περιοχές και είναι ακόμη πιο σπάνια από τα φαιά.
         3. Λευκό (WAT): Το μεγαλύτερο μέρος του λιπώδους ιστού. Το κάθε λευκό λιποκύτταρο αποτελείται περίπου από 80-90% τριγλυκερίδια. Αυτό έχει άλλες δύο υποκατηγορίες:
            • Υποδόριο: Κάτω από το δέρμα.
            • Σπλαχνικό: Ανάμεσα στα όργανα.

Όταν μιλάμε για απώλεια λίπους, όπως είναι εμφανές, αναφερόμαστε στα λευκά λιποκύτταρα και πιο συγκεκριμένα, στην απώλεια τριγλυκεριδίων από αυτά.

Ας προσπαθήσουμε να μην το κάνουμε περισσότερο περίπλοκο από όσο χρειάζεται όμως. Όταν το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια και χρησιμοποιεί το λίπος ως πηγή, το μέρος της διεργασίας που μας ενδιαφέρει στην προκειμένη περίπτωση είναι πως ορμόνες δίνουν σήμα στο λιποκύτταρο ούτως ώστε το αποθηκευμένο λίπος σε μορφή τριγλυκεριδίων που περιέχει να απελευθερωθεί. Όταν λοιπόν απελευθερώνεται, γίνεται ελεύθερα λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να πάνε στο συκώτι, σε όργανα που το χρειάζονται για καύσιμο ή να απορροφηθούν πάλι από λιποκύτταρα. Καλά μέχρι εδώ;

Αυτό τι έχει ως συνέπεια; Θα δείτε πως αν καθήσετε να το καλοσκεφτείτε, αυτό που είπα σημαίνει πως το λίπος στον οργανισμό μας δεν είναι στατικό. Όμως αυτό το ξέρατε ήδη, σωστά; Γιατί ήδη γνωρίζατε πως το αποθηκευμένο λίπος είναι πηγή ενέργειας, άρα από τη φύση του το λίπος δεν μπορεί απλά να κάθεται εκεί. Απλά οι διαφημίσεις των ινστιτούτων αδυνατίσματος και οι διάφοροι επιτήδιοι σας έχουν κάνει να το ξεχάσετε αυτό, γιατί αυτός ο δρόμος έχει μερικές πολύ ενδιαφέρουσες συνέπειες.

Ας το κάνουμε ακόμα πιο κατανοητό. Συμφωνούμε μέχρι εδώ πως το σωματικό λίπος δεν είναι στατικό; Τέλεια. Παρ’ όλα αυτά, έχετε δει πολλούς ανθρώπους να έχουν την μία μέρα μεγάλη κοιλιά και λεπτά μπούτια ενώ την επόμενη μέρα ή έστω τον επόμενο μήνα, ή τον επόμενο χρόνο χοντρά μπούτια και λεπτή κοιλιά; Και για να το πάω ένα βήμα παραπέρα, έχετε δει πολλές γυναίκες με χοντρή κοιλιά και λεπτά μπούτια και πολλούς άντρες με χοντρά πόδια και λεπτή κοιλιά; Αρχίζει και διαφαίνεται ένας λόγος για αυτό, ένας μηχανισμός, έτσι; Ας προχωρήσουμε λίγο ακόμα και να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο όσο μπορούμε.

Θυμάστε όταν ανέφερα πως οι ορμόνες δίνουν εντολή στο λιποκύτταρο ώστε να απελευθερώσει τα τριγλυκερίδια που περιέχει; Φανταστείτε τους υποδοχείς στα κύτταρα του οργανισμού μας ως κομμάτια παζλ. Μόνο ο σωστός τύπος μορίου μπορεί να εφαρμόσει στον ανάλογο τύπο υποδοχέα, οπότε και το κύτταρο λαμβάνει το σήμα να πράξει κάτι. Στα λιποκύτταρα, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη είναι οι τύποι μορίου που εφαρμόζουν στους υποδοχείς (γι’ αυτό και λέγονται και αδρενεργικοί υποδοχείς). Οι υποδοχείς χωρίζονται στους εξής πέντε τύπους:

1. Υποδοχείς τύπου άλφα (με υποκατηγορίες α1 και α2)
2. Υποδοχείς τύπου βήτα (με υποκατηγορίες β1, β2 και β3)

Ξέρω, πολύ πρωτότυπη ονοματολογία. Ελπίζω μόνο να μην σας έκανα να βαρεθείτε με τους τεχνικούς όρους. Γιατί τώρα είναι που αρχίζει να γίνεται ενδιαφέρον: όταν ενεργοποιούνται οι υποδοχείς τύπου βήτα, τα λιποκύτταρα ξεκινούν τη διαδικασία της λιπόλυσης. Αντίθετα, όταν ενεργοποιούνται οι υποδοχείς τύπου άλφα, αυτή σταματάει. Να τα μας!

Κάθε διαφορετική περιοχή στο σώμα μας αποτελείται από λιποκύτταρα με διαφορετικά ποσοστά υποδοχέων. Το λεγόμενο «επίμονο λίπος», όπως είναι εύκολο πλέον να το καταλάβετε όσο απογοητευτικό και αν είναι αυτό, έχει περισσότερους υποδοχείς τύπου άλφα, παρά τύπου βήτα.

Δεν θέλει και πολύ κόπο λοιπόν για να βγάλουμε συμπέρασμα αν έχουμε τις παραπάνω πληροφορίες στο μυαλό μας. Η κατανομή του σωματικού λίπους λοιπόν, είναι πρωτίστως γενετικό θέμα, αν και μπαίνουν και άλλοι σημαντικότατοι παράγοντες στην εξίσωση, όπως για παράδειγμα η αναλογία τεστοστερόνης και οιστρογόνου στο συγκεκριμένο άτομο, οι οποίοι είναι στη βάση τους γενετικοί, αλλά επηρεάζονται και από εξωτερικούς παράγοντες.

Γι’ αυτό και η μεγάλη περιφέρεια μέσης στον άνδρα είναι συνήθως ένδειξη χαμηλής αναλογίας τεστοστερόνης προς το οιστρογόνο, ενώ στην γυναίκα όσο μεγαλύτερη η τάση για συγκέντρωση λίπους στους γλουτούς, τόσο υψηλότερη η αναλογία οιστρογόνου ως προς την τεστοστερόνη.

Έχετε δει ποτέ χοντρό μπόλντι-μπίλντερ, ειδικά σε διαγωνισμό; Δεν νομίζω να πιστεύετε πως οι κοιλιακοί τους είναι τόσο γυμνασμένοι ώστε έγιναν μεγαλύτεροι σε όγκο από τους δικεφάλους τους, έτσι; Αν και οι κοιλιακοί τους θα έπρεπε να μην φαίνονται καθώς θα έπρεπε να είναι θαμμένοι κάτω από ένα στρώμα λίπους, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο γιατί απλούστατα η τεστοστερόνη στον οργανισμό είναι σε τόσο αφύσικα υψηλά επίπεδα λόγω των ουσιών που παίρνουν.

Άλλες γενετικές διαφορές είναι πως οι άνδρες τείνουν να έχουν κυρίως σπλαχνικό λίπος και χάνουν λίπος πρώτα από την μέση και τον κορμό, μετά από τα χέρια και μετά από τα πόδια. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν κυρίως υποδόριο λίπος και χάνουν λίπος πρώτα από τα χέρια, μετά από την μέση και τον κορμό και μετά από τα πόδια.

Το συμπέρασμα μέχρι τώρα: Δεν μπορείς να χάσεις λίπος τοπικά. Όποιος λέει το αντίθετο είναι απατεώνας.

Τι γίνεται όμως με τις μεθόδους λιπόλυσης από τα ινστιτούτα αδυνατίσματος; Κάθε λίγους μήνες βγαίνουν καινούργιες διαφημίσεις εκμεταλλευόμενες είτε το γεγονός ότι οι διακοπές έρχονται και θέλετε να είσαστε αδύνατοι στον κοινωνικό σας περίγυρο, είτε ότι οι διακοπές μόλις τελείωσαν και έχετε πάρει κιλά τα οποία θέλετε να χάσετε. Με θερμότητα, με υπέρηχους, με υπόηχους, με ψύξη, με βουντού και τηλεπάθεια… Σοβαρά όμως τώρα, αν οι συγκεκριμένες μέθοδοι ήταν μόνιμοι αυτά τα ινστιτούτα θα είχαν κλείσει.

Το μόνο που κάνουν αυτές οι μέθοδοι είναι να κινητοποιούν το λίπος, του οποίου τον μηχανισμό εξηγήσαμε. Βέβαια και αμέσως μετά από μία θεραπεία θα φαίνονται θετικά αποτελέσματα, αλλά αυτά θα είναι βραχυπρόθεσμα. Όπως εξήγησα, το λίπος δεν είναι στατικό. Η κινητοποίηση λίπους είναι μία φυσική διαδικασία. Το λίπος αφού φύγει από το λιποκύτταρο δεν πρόκειται να αποβληθεί από τον οργανισμό. Το λίπος θα κινητοποιηθεί είτε από την περιοχή εκείνη προς το συκώτι και τους μύες, είτε πίσω πάλι στον λιπώδη ιστό, το οποίο σημαίνει πως το άτομο που μόλις έχει κάνει αυτή τη μέθοδο λιπόλυσης, πρέπει να μην φάει και να ασκηθεί για 30-60 λεπτά (και μετά την άσκηση να περιμένει άλλα 30-60 λεπτά πριν φάει, καθώς η άσκηση κινητοποιεί το λίπος) ώστε να μην επαναεστεροποιηθούν τα ελεύθερα λιπαρά οξέα και να έχει η διαδικασία το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Κάτι που θα μπορούσε να επιτευχθεί με την άσκηση μόνο, αλλά βέβαια χωρίς την δυνατότητα στόχευσης του λιπώδους ιστού συγκεκριμένης περιοχής, μπορούμε να το παραδεχτούμε αυτό. Από την άλλη βέβαια, το ότι το λίπος έχει φύγει από το λιποκύτταρο, δεν σημαίνει πως το λιποκύτταρο εξαφανίζεται. Ένα λιποκύτταρο από τη στιγμή που δημιουργείται, μένει στο σώμα για πάντα, απλά συρρικνώνεται όταν τα τριγλυκερίδια φεύγουν από αυτό μέσω της διαδικασίας της κινητοποιήσεως του λίπους.

Με λίγα λόγια, την επόμενη φορά που θα φάει αυτό το άτομο έστω και λίγο πάνω από τις ημερήσιες ανάγκες του, θα αποθηκευτεί λίπος ακριβώς σε αυτήν την περιοχή. Το μόνο που μπορεί να κάνει αυτό το άτομο για να αποφύγει την επανααποθήκευση λίπους στην περιοχή όπου έκανε την λιπόλυση, είναι απλούστατα να είναι σε θερμιδικό ισοζύγιο. Δηλαδή, το άτομο αυτό για να δει αποτελέσματα πρέπει να κάνει ό,τι θα έπρεπε να κάνει από την αρχή: Δίαιτα και γυμναστική. Μόνο που θα πρέπει να δώσει περισσότερα χρήματα και να εξαντληθεί. Μάλιστα. Λογικό μου ακούγεται.

Ο μόνος πραγματικά τρόπος να χάσει κάποιος λίπος τοπικά είναι η λιποαναρρόφηση. Αλλά και πάλι, η πρώτη θερμίδα πάνω από τις ημερήσιες ανάγκες του ατόμου αυτού θα σημάνει την δημιουργία λιπώδη ιστού στην συγκεκριμένη περιοχή. Δεκτόν, ακόμα και μισό κιλό να πάρει ένα άτομο στο σύνολο του κορμού του ή στους γλουτούς, δεν θα είναι εμφανές. Όμως, το μισό κιλό θα γίνει εντέλει ένα και το ένα, δύο. Με λίγα λόγια, από εκείνη τη στιγμή, αυτό το άτομο θα πρέπει να προσέχει τη διατροφή του και να ασκείται, κάτι που θα μπορούσε να κάνει για να χάσει λίπος από την αρχή, χωρίς τα επιπλέον έξοδα και χωρίς τους κινδύνους μίας επέμβασης.

Και πριν το ξεχάσω, πλέον ξέρετε πως την επόμενη φορά που ένας γυμναστής σας δώσει ασκήσεις κοιλιακών, έχετε να κάνετε με απατεώνα. Οι κοιλιακοί δεν πρόκειται να φανούν εκτός και αν χαθεί το λίπος από εκείνη τη συγκεκριμένη περιοχή (και αυτό σημαίνει πολύ μικρότερο ποσοστό σωματικού λίπους από αυτό που στοχεύει να φτάσει ο μέσος άνθρωπος) και φυσικά, δεν υπάρχει άσκηση που να αλλάζει τα γενετικά δεδομένα ώστε να χαθεί το τοπικό λίπος. Στο εγγύς μέλλον θα αρχίσουμε να ασχολούμαστε και με την σωματική εκγύμναση, αλλά μέχρι να το φέρει η κουβέντα έχετε υπόψη σας πως σχεδόν όλες οι δημοφιλείς ασκήσεις για τους κοιλιακούς γυμνάζουν περισσότερο τους ισχιοκνημιαίους μύες, έχοντας ως αποτέλεσμα προβλήματα στη σωματική στάση.

Κλείνοντας θα κάνω λοιπόν αυτά τα συμπεράσματα από τα παραπάνω:

1. Η απώλεια τοπικού λίπους με άσκηση και δίαιτα δεν είναι δυνατή. Κάθε τόσο βγαίνει κάποιος ο οποίος υποστηρίζει το αντίθετο, αλλά η αλήθεια είναι πως δεν μπορείς να πας ενάντια στους κανόνες της φύσης.
2. Το «επίμονο λίπος» μπορεί να χαθεί, απλά θέλει υπομονή και επιμονή. Θα έρθει και η σειρά του. Η διαδικασία απώλειας λίπους πρέπει να είναι έτσι κι αλλιώς ένας μαραθώνιος και όχι σπριντ. Γρήγορη λύση ίσον πρόχειρη λύση, πάντοτε και παντού.
3. Ακόμα και σε περίπτωση απώλειας τοπικού λίπους μέσω κάποιας επεμβατικής μεθόδου ή θεραπείας, θα χρειαστεί έτσι κι αλλιώς δίαιτα και άσκηση, κάτι που θα μπορούσε αυτό το άτομο να πράξει από την αρχή, χωρίς τα επιπλέον έξοδα και δυνητικούς κινδύνους.

–Suprastratum: The authority on health, fitness and nutrition